Bazofilni granulociti (bazofili) i bazofilija

Bazofilija je stanje kod koga su bazofili u krvi poznati i kao bazofilni granulociti povećani…

Bazofilija – simptomi i uzroci

Osobe kod kojih su dijagnostikovane mjeloproliferativne neoplazme, kod kojih koštana srž ne funkcioniše normalno, često imaju bazofiliju.

Osnovne činjenice o bazofiliji

Da li ste znali?

Heparin, antikoagulant koji se nalazi u bazofilima, sprečava prebrzo zgrušavanje krvi. Bazofilija se odnosi na stanje kod koga je prisutan abnormalno veliki broj bazofila (poznatih i kao bazofilni granulociti) koji cirkulišu kroz krvotok. Bazofili su vrsta belih krvnih zrnaca koja sadrže granule i koja se stvaraju u koštanoj srži. Crvena krvna zrnca, krvne pločice, kao i druge vrste belih krvnih zrnaca, takođe se stvaraju u koštanoj srži.

Bazofili su najređa vrsta belih krvnih zrnaca jer je njihov broj veoma mali. Oni čine samo 0,01 – 0,03% od ukupnog broja belih krvnih zrnaca. Premda ih ima u malom broju, bazofilni granulociti imaju presudnu ulogu u zaštiti organizma od bakterija i parazita. Međutim, preterana proizvodnja bazofila je razlog za zabrinutost i ne sme se ignorisati.

Uzroci bazofilije

Bazofilija koja se nezavisno javlja je retka, međutim, to je znak mijeloidne leukemije. Povećani broj bazofila je povezan i sa brojnim zdravstvenim problemima. O njima ćemo govoriti u nastavku teksta.

Mijeloproliferativna neoplazma (MPN)

Kako smo već pomenuli, kod bazofilije dolazi do povećane proizvodnje bazofila. Pošto se bazofili (bazofilni granulociti) proizvode u koštanoj srži, ovo zdravstveno stanje se često povezuje sa mijeloproliferativnom neoplazmom, grupom bolesti kod kojih koštana srž proizvodi višak ćelija krvi (pločica, belih krvnih zrnaca i crvenih krvnih zrnaca).

Osobe sa poremećajima koštane srži koji utiču na proizvodnju ćelija krvi, često imaju povećan broj bazofila. Među brojnim poremećajima koštane srži, visok broj bazofila u krvi se naročito ispoljava kod hronične mijeloidne leukemije (CML), kancera koštane srži koji izaziva prekomernu proizvodnju specifične vrste belih krvnih zrnaca – granulocita.  Bazofili, eozinofili i neutrofili su tri glavne vrste granulocita. Broj bazofila u krvi, naročito, neprestano raste i dostiže i neverovatnih 20% ukupnog broja belih krvnih zrnaca koji se nalaze u krvotoku. Abnormalan broj bazofila se povezuje i sa bazofilnom leukemijom i policistemijom rubra verom (PRV), vrstom MPN.

Karcinom

Karcinom je kancer epitelnih ćelija koje formiraju epitelno tkivo. Epitelno tkivo pokriva spoljašnje površine različitih organa. Ono pokriva i unutrašnje površine, a isto tako i oblaže unutrašnjost krvnih sudova. Ovaj oblik kancera koji zahvata epitelno tkivo, može da bude i uzrok za povećan broj bazofilnih granulocita.

Limfom

Povišeni bazofilni granulociti mogu da se jave i kod osoba sa Hodžkinovim limfomom – oblikom kancera koji izaziva abnormalan porast broja limfocita (vrste belih krvnih zrnaca). Hodžkinov limfom obično zahvata limfni sistem usled čega se limfocitno tkivo uvećava. Limfocitno tkivo sadrži limfne čvorove u kojima se nalaze limfociti. Povećan broj limfocita je često obeležen porastom broja drugih ćelija krvi, uključujući i bazofile.

Alergija

Alergijska reakcija na određene lekove, hranu ili druge faktore u životnom okruženju, takođe može da dovede do visoke koncentracije bazofila. Kada je organizam izložen alergenima, bazofili se aktiviraju i ispuštaju histamine koji su odgovorni za izazivanje širokog spektra simptoma, uključujući curenje nosa i vodnjikave oči. Međutim, bazofilni granulociti se povećavaju tokom alergijske reakcije.

Zapaljenska oboljenja

Hronične zapaljenske bolesti su takođe odgovorne za povišen broj bazofila. Bazofili imaju glavnu ulogu u iniciranju zapaljenskog alergijskog odgovora jer ispuštaju inflamatorne hemikalije, poput histamina i serotonina, koji izazivaju dilataciju krvnih sudova, upalu zida bronhijalnih mišića (astma) i shodno tome probleme sa disanjem. Uopšteno gledano, sledeća oboljenja dovode do porasta broja bazofila u krvi:

• astma
• zapaljenske bolesti creva, kao što su Kronova bolest i ulcerozni kolitis
• hronični ekcem
• reumatoidni artritis

Infekcije

Pojava infekcije, virusne ili bakterijske, primorava organizam da poveća broj belih krvnih zrnaca da bi se izborio sa infekcijom. Bela krvna zrnca, kao što znamo, napadaju patogene da bi obuzdala infekciju. Na ovaj način se organizam brani od različitih infektivnih bolesti. U nastavku su nabrojane neke od najčešćih infekcija kod kojih broj granulocita, a posebno bazofilnih granulcita raste:

• upala pluća
• ovčje boginje
• tuberkuloza
• velike boginje

Nedostatak gvožđa

Bazofilni granulociti mogu da budu povećani i usled nedostatka gvožđa koji često dovodi do anemije. Kod anemije dolazi do naglog pada zdravih crvenih krvnih zrnaca. Organizam uglavnom zavisi od gvožđa u hrani da bi mogao da proizvodi hemoglobin (crveni, gvožđem bogat protein) koga ima u crvenim krvnim zrncima. Sposobnost eritrocita da raznose kiseonik do različitih delova organizma potiče od hemoglobina. Međutim, neodgovarajući unos gvožđa hranom dovodi do manjka hemoglobina i pada broja zdravih eritrocita. Osobe koje imaju anemiju usled nedostatka gvožđa, obično imaju povišen broj bazofila u krvi.

Bazofilni granulociti mogu da budu povišeni i kod osoba koje pate od hemolitičke anemije, oboljenja koje karakteriše prevremeno raspadanje crvenih krvnih zrnaca.

Endokrinopatija

Endokrinopatija se definiše kao poremećaj endokrinog sistema, kod koga endokrine žlezde koje luče hormone ne funkcionišu pravilno. Postoji 8 endokrinih žlezda, od kojih je štitna najviše uključena u lučenje tiroidnih hormona. Povišen broj bazofila može da se javi kod osoba kod kojih je dijagnostikovana hipotireoza – oboljenje kod koga je štitna žlezda nedovoljno aktivna i ne proizvodi dovoljne količine hormona.

Kada endokrinopatiju karakteriše loše funkcionisanje pankreasa (još jedna endokrina žlezda), dolazi do nastanka dijabetesa melitusa – oboljenja koje karakteriše abnormalno visok nivo šećera u krvi. Pankreas učestvuje u proizvodnji insulina, hormona koji nivo šećera u krvi drži pod kontrolom. Međutim, disfunkcionalni pankreas loše luči insulin što dovodi do hronično povišenog nivoa šećera u krvi.Povišeni bazofilni granulociti karakteristični su i za dijabetes. Premda je broj bazofila veliki, previše šećera u krvotoku smanjuje njihovu sposobnost da se bore sa infekcijama. Stoga, uprkos velikom broju bazofila u krvi, dijabetičari su skloni raznim infekcijama.

Simptomi

Simptomi se razlikuju u zavisnosti od uzročnog oboljenja koje izaziva bazofiliju. Na primer, mijeloproliferativna neoplazma često dovodi do uvećanja slezine, što izaziva osećaj nelagode u trbušnoj regiji i osećaj nadutosti. S druge strane, anemije karakteriše malaksalost, stalni umor i glavobolja. Problemi sa štitnom žlezdom, poput hipotireoze, mogu da dovedu do konstipacije, bolova u mišićima, iznenadnog debljanja i ukočenosti zglobova.

Bazofili u krvi povišeni zbog alergijske reakcije, infekcije ili problemima sa štitnom žlezdom nisu razlog za brigu jer se problem može rešiti uzimanjem odgovarajućih medikamenata. Međutim, bazofilni granulociti povišeni usled kancera koštane srži su razlog za ozbiljnu brigu i zahtevaju sistematsko lečenje.